Hoe weet je of een bestaande woning warmtepomp klaar is?

• 18-09-2024


• Joris Bracke


• 0 Comments

• Blogposts
  Verwarming
  

Steeds meer mensen willen hun woning verduurzamen. Maar hoe pak je dat nu best aan en wanneer kan je met een warmtepomp verwarmen?

De meest voor de hand liggende stappen om te verduurzamen zijn de volgende:

1. De woning beter isoleren waar mogelijk. Ramen vervangen en daken / muren beter isoleren. In deze stap is het ook belangrijk om na te denken over ventilatie en ervoor te zorgen dat vochtige lucht voldoende afgevoerd wordt om schimmelvorming te vermijden.
2. Oude aardgasketel vervangen door een warmtepomp.
3. PV installatie plaatsen.

De 2de en 3de stap kunnen omgewisseld worden en de PV installatie kan ook in het begin geplaatst worden, tenzij ook het dak vernieuwd moet worden. Het probleem met deze stappen is echter dat de eerste stap, het voorzien van extra isolatie, complex en tijdrovend is. Als een woning extra geïsoleerd wordt gaan stukken van de woning mogelijk tijdelijk onbewoonbaar zijn en daar kijken mensen tegenop. In veel gevallen wordt de eerste stap dus niet of maar voor een stukje gedaan.

In dit artikel stellen we ons daarom de vraag hoe je weet of een woning warmtepomp kaar is, ook als er maar beperkt of niet extra geïsoleerd wordt.

Verschillende types warmtepompen

Voor we verder gaan is het belangrijk om te spreken over de verschillende types warmtepompen. Je kan kiezen tussen:

• Hybride warmtepomp: dit is een warmtepomp die samenwerkt met een aardgasketel. In de tussenseizoenen kan de warmtepomp alleen werken, maar als het te koud wordt springt de aardgasketel bij of neemt die helemaal over.
• All electric warmtepomp: hier gaat de warmtepomp het hele jaar door alleen verwarmen. Enkel op heel koude momenten springt een elektrisch verwarmingselement bij, maar dit moet beperkt worden tot minder dan 3% van de tijd. In dit type warmtepomp heb je alleen maar elektriciteit nodig om te verwarmen en daarom spreken we over een all electric warmtepomp.

Verder heb je ook nog verschillen tussen lucht/water en bodem/water warmtepompen, maar in bestaande woningen wordt bijna altijd met lucht/water warmtepompen gewerkt, dus daar gaan we hier verder vanuit gaan.

Hoe weet ik of ik all electric kan werken?

Om te werken met een all electric warmtepomp zijn er twee dingen die belangrijk zijn:

1. Je moet aan lage temperatuur, liefst onder de 45°C, kunnen verwarmen.
2. Het nodige verwarmingsvermogen ligt best onder de 10-12 kW.

Lage temperatuur verwarming

In een verwarmingssysteem stroomt er water dat opgewarmd wordt naar radiatoren of vloerverwarming. Hoe lager deze watertemperatuur, hoe efficiënter een warmtepomp kan werken. Bij vloerverwarming ligt de watertemperatuur rond de 35°C en dan spreken we dus van lage temperatuur verwarming. Bij oudere radiatoren ligt dit eerder rond de 75°C en dan spreken we over hoge temperatuur verwarming. Als we door deze oude radiatoren nu water van 45°C gaan laten stromen, zal er in de meeste gevallen niet genoeg warmte worden afgegeven en krijg je de woning niet warm. Dit is ook een goede test om uit te voeren in een woning die met radiatoren verwarmd wordt. Verlaag in de winter de aanvoertemperatuur naar 45°C en kijk of je alles warm krijgt. Indien dat het geval is kan je dus verwarmen op lage temperatuur, ook met de bestaande radiatoren.

In veel gevallen gaat dit echter een probleem zijn en dan zijn er twee mogelijke oplossingen:

• De bestaande radiatoren vervangen door grotere radiatoren die meer warmte afgeven, ook als er water aan lagere temperatuur doorstroomt.
• De radiatoren vervangen door convectoren. Dit zijn radiatoren waar kleine ventilatoren ingebouwd zijn die lucht blazen over de radiator en hierdoor kan er ook bij lage watertemperatuur veel warmte afgegeven worden. Het voordeel hiervan is dat convectoren niet veel groter zijn als radiatoren. Een mogelijk nadeel is dat de ventilatoren een geluid maken, maar dit is heel beperkt en normaal niet storend.

In beide oplossingen zal er een groter volume water naar de radiatoren/convectoren stromen, dan vroeger het geval was. Belangrijk is dat er gecontroleerd wordt dat de bestaande waterleidingen dit groter volume aankunnen. Dit moet gecontroleerd worden door de installateur die de verwarming zal plaatsen.

Er zijn ook hoge temperatuur warmtepompen op de markt. Deze kunnen water aanmaken aan hogere temperaturen, maar de efficiëntie van deze systemen is altijd veel lager en daarom zoomen we niet verder in op deze systemen in dit artikel.

Nodige verwarmingsvermogen

Een warmtepomp kan een bepaald vermogen leveren bij een bepaalde buitentemperatuur en watertemperatuur. Zo spreken we bijvoorbeeld over 10kW bij A2/W35. Dit wilt zeggen dat de warmtepomp 10 kW kan leveren bij een Air temperatuur of buitentemperatuur van 2°C en een water temperatuur van 35°C. Diezelfde warmtepomp kan dan bijvoorbeeld bij A-7/W35 maar 7.5 kW leveren. In Nederland wordt het nodige verwarmingsvermogen echter altijd bepaald bij een buitentemperatuur van -10°C. In het vervolg van dit artikel gaan we dus altijd spreken over het nodige vermogen bij -10°C.

Warmtepompen die meer dan 10-12 kW (bij -10°C) moeten kunnen leveren worden snel duurder. Dit verschilt een beetje per merk, maar als je all electric wilt werken is het een goede regel om onder de 10-12 kW te blijven. Een all electric warmtepomp kan meer dan 10-12 kW leveren, maar dan gaat de installatie snel duurder worden en dan kan je dus beter kiezen voor een hybride warmtepomp.

Het bepalen van het nodige verwarmingsvermogen wordt soms gedaan aan de hand van eenvoudige vuistregels. Hiermee wordt het nodige verwarmingsvermogen echter in veel gevallen overschat en het is belangrijk om dit zo juist mogelijk te bepalen. Dit kan je zelf doen in Heat-Box en hier kan je bijvoorbeeld een berekening maken op basis van een gekend verbruik of op basis van een adres.

Conclusie

Het meest optimale scenario is dat je de woning eerst zo goed mogelijk isoleert en dan de warmtepomp plaatst. Dit is echter niet altijd mogelijk en als je dit niet doet en voor een all electric warmtepomp kiest moet je eerst controleren of je aan lage temperatuur kan verwarmen en het nodige verwarmingsvermogen niet te hoog is. Anders kies je best voor een hybride warmtepomp.

In de meeste gevallen ga je met een hybride warmtepomp 60-80% van de tijd met de warmtepomp kunnen verwarmen. Ook al werk je dus niet all electric gaat dit nog steeds voor een een grote besparing kunnen zorgen. Zeker als je de elektriciteit zelf kan aanmaken met een PV installatie. Op langere termijn gaan we vermoedelijk naar een situatie waar alle gebouwen met warmtepompen gaan verwarmd worden, maar op dit moment is dat nog niet mogelijk. Hybride warmtepompen kunnen daarom fungeren als een “bridge technologie” naar de toekomst. Om die reden geeft de overheid zowel ISDE subsidies voor all electric als hybride warmtepompen.